سفیرافلاک

این تعریفی‎ست که از کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در ویکی‎پدیا آمده اما آنچه که نظر هر خواننده‎ای را در ابتدا به خود جلب می‎کند عنوان کمیسیون فرهنگی و ارتباط فراگیر آن با مقوله‎های مختلف و متنوع در دنیایی‎ست که در آن زندگی می‎کنیم زیرا فرهنگ هویت و موجودیت جامعه است و به قولی پایه و اساس اقتصاد، ساسیت و ... می‎باشد.

از "کمیسیون ارشاد اسلامی" تا "کمیسیون فرهنگی"

برای آشنایی بهتر، به تاریخچه مختصری از کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی می‎‏پردازیم.

اولین کمیسیون بررسی موضوعات فرهنگی در سال اول دوره اول مجلس شورای اسلامی در سال 1359 با عنوان "کمیسیون ارشاد اسلامی" و با ریاست "محمدعلی امامی کاشانی" یعنی امام‎جمعه موقت تهران و عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام تشکیل شد.

در دومین و سومین سال دوره اول مجلس شورای اسلامی، عنوان کمیسیون به "فرهنگ، تحقیقات و تعلیمات عالیه" تغییر یافت و ریاست آن به "حسن ابراهیمی حبیبی"؛ از حزب جمهوری اسلامی -که در سال 1393 پس از فوت به ایشان نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر برای سال‎ها فعالیت فرهنگی اهدا شد،- سپرده شد.

اما سال چهارم عنوان کمیسیون دست‎خوش تغییر شد و  به "کمیسیون ارشاد و هنر اسلامی و وسائل ارتباط جمعی" تغییر نام داد و "اسمائیل فدائی" بر کرسی ریاست آن نشست.

در سال‌های اول و دوم دوره دوم مجلس شورای اسلامی یعنی در سال‎های 63 و 64 کمیسیون فرهنگی با همان نام قبلی اما با ریاست "محمدحسین چهرگانی" و "زین‎العابدین قربانی" به کار خود ادامه داد. اما این‎بار در سال سوم دور دوم، یکبار دیگر این کمیسیون تغییر نام داد تا به "کمیسیون ارشاد و هنر اسلامی" نامگذاری شود اما ریاست قربانی در این سال‎ها تمدید شد.

دوره سوم، چهارم و پنجم مجلس را می‎توان دوره‎های ثبات در نام و مدیریت این کمیسیون خواند چراکه کمیسیون با همان نام "ارشاد و هنر اسلامی" در دوره سوم با ریاست "سیدمحمدعلی شهیدی" و در دوره‎های چهارم و پنجم مجلس با ریاست "سیدرضا تقوی" به فعالیت خود ادامه داد.

در دوره ششم مجلس شورای اسلامی کمیسیون مربوطه به آخرین نام خود رسید و عنوان "کمیسیون فرهنگی" را به خود اختصاص داد و در دوره چهارساله "احمدپورنجاتی" را به عنوان رییس خود معرفی کرد.

دوره چهارساله مجلس هفتم نیز کمیسیون فرهنگی با ریاست "عماد افروغ" و "عباسعلی اختری" به پایان رسید تا نوبت به دوره هشتم برسد.

"مرتضی آقاتهرانی" سال اول دوره نهم ریاست کمیسیون فرهنگی را بر عهده داشت و سه سال باقیمانده سکان کمیسیون به "احمد سالک کاشانی" سپرده شد. تا بدین ترتیب کمیسیون فرهنگی 37 ساله به مجلس دهم برسد.

وظایف گسترده کمیسیون فرهنگی

در هر دوره نیز بنا به نیازسنجی‎ها و نظر نخبگان، مرتبطان فرهنگ و نمایندگان مجلس وظایفی به این کمیسیون محول شد. در شرح وظایف کنونی کمیسیون فرهنگی - اجتماعی چنین آمده است: امور بهداشتی و درمانی، امور عبادی مذهبی بررسی طرح‎ها و لوایحی که در جهت گسترش و ترویج امور عبادی ومذهبی در بین علاقمندان و بخصوص جوانان است، امور تعاون و امورخیریه، امور تربیتی، امور اصناف و پیشه‎وران، مسائل مربوط به انتخابات شوراها، امور مربوط به فرهنگ عمومی، آموزش عمومی، امورمربوط به جشنواره‎ها و سوگواری‎ها، مراکز تفریحی و گردشگری و امور مربوطه، امور نمایشگاه ها، امورمربوط به کنفرانس­ها و همایش­ها، امورهنری بررسی طرح‎ها و لوایح در جهت، تبلیغات شهری و روابط عمومی شهرداری، امور ورزشی، تاسیسات و مراکز ورزشی، آموزش ضمن خدمت کارکنان شهرداری، امور ایثارگران و جانبازان، امور بانوان، اموراز کار افتادگان سالمندان و معلولین جسمی، مبارزه با مفاسداجتماعی، بررسی ابعاد فرهنگی، اجتماعی طرح‌ها، لوایح و پروژه‎ها و بررسی وضعیت تشکیلات، موجود که در زمینه های فرهنگی،اجتماعی فعالیت می‎کنند، امورمربوط به نظافت شهر، امور مربوط به دفع و بازیافت زباله، امورمربوط به پارک‎سازی، درخت‎کاری و فضای سبز، امور مربوط به تاسیسات آبیاری و حفاظت از مادی‎ها، امور مربوط به روشنایی معابر و تاسیسات شهری، امور مربوط به جشن و چراغانی و تزئینات شهری، امور مربوط به گورستان‎ها و غسالخانه‎ها، اعلام نظر در مورد تعیین نام خیابان‎ها، کوچه‎ها، معابر و پل‎ها.

حضور نخبگان در ادوار مختلف کمیسیون‌ فرهنگی

با نگاهی به اسامی اعضا و روسای کمیسیون‎های فرهنگی و همچنین شرح وظایف آن، چنین برمی‎آید که از اولین دوره مجلس شورای اسلامی در سال 59 تا پایان مجلس نهم در سال 95 بنابه ضرورت پرداختن به موضوعات فرهنگی در ابعاد مختلف، همواره افراد نخبه و صاحب‎نظر در این کمیسیون حضور داشته‎اند و ریاست آن را عهده‎دار و تاکنون نیز منشاء تصمیمات مهم و سرنوشت‎سازی بوده‌اند.

دغدغه‎های فرهنگی در کلام مقام معظم رهبری

و اما فرهنگ مقوله‎ مورد توجه خاص رهبر انقلاب است و شاید بیش از هر موضوع دیگری ایشان دغدغه‎های خود را در این رابطه بیان فرموده‎اند.

مقام معظم رهبری با نگاه ویژه به فرهنگ در شعارهای هر سال نیز به‎صورت مستقیم یا غیرمستقیم به این مقوله پرداخته‎اند. نمونه بارز آن نیز نامگذاری سال 1393 به "اقتصاد و فرهنگ با عزم ملّی و مدیریّت جهادی" است. یعنی فعالیت فرهنگی به جهاد نیاز دارد آنهم در سطح کلان و مدیریتی.

رهبر معظم انقلاب همچنین همواره در سخنرانی‎ها دغدغه‎های فرهنگ خود را در جمع مردم و مسئولین بیان داشته‎اند.

در دیداری که کمیسیون فرهنگی مجلس در سال 1379 با رهبر انقلاب داشتند ایشان یافتن‌ فوری‌ترین‌ و لازم‌ترین‌ نیازهای‌ فرهنگی‌ کشور و در دستور کار قرار دادن‌ آنها را از مهمترین‌ وظایف‌ کمیسیون‌ فرهنگی‌ مجلس‌ دانسته و عمل به تکلیف شرعی را در این حوزه حجت دانستند. (مشرق)

مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با نمایندگان مجلس دهم فرمودند: «در موضوع فرهنگ، نوعى ولنگارى و بى‌اهتمامى در دستگاه‌هاى فرهنگى به چشم مى‌خورد، زیرا در تولید کالاى فرهنگى مفید و جلوگیرى از تولید کالاى فرهنگى مضر، کوتاهى‌هایى صورت مى‌گیرد.»

بی اقبالی کمیسیون فرهنگی از سوی نمایندگان مجلس عاملی برای توسعه "ولنگاری فرهنگی"

علیرغم تذکرات مکرر از سوی مقام معظم رهبری طبق فرمایش ایشان امروز به "ولنگاری فرهنگی" رسیده‎ایم و از سوی دیگر در دور دهم مجلس ‎با ثبت نام تنها 4 نفر در مرحله اول و 12 نفر در مرحله دوم استقبالی برای حضور در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از سوی نمایندگان منتخب صورت نگرفته گرچه این استقبال در ادوار گذشته نیز کمرنگ بوده است.

به طور مثال در مجلس ششم در سال 79، 22 نماینده متقاضی حضور در کمیسیون فرهنگی بوده‎اند اما در سال 84 یعنی در مجلس هفتم، این تعداد به 19 نماینده در اولویت اول و 20 نماینده در اولویت دوم می‎رسد. در سال 87؛ یعنی در مجلس هشتم تعداد متقاضیان به 16 نفر می‎رسد و کمیسیون فرهنگی برای رسیدن به حدنصاب 23 نفری خود با کمبود 7 نفری مواجه می‎شود. این کاهش‌ ادامه پیدا می‎کند تا در دولت نهم استقبال از کمیسیون فرهنگی به 9 نفر می‏رسد.

.

رئیس مرکز پژوهش‎های مجلس: تحقق فرهنگ اسلامی نیازمند تشکیل کمیسیون فرهنگی موثر و توانمند

دکتر "کاظم جلالی"، نماینده 5 دوره مجلس شورای اسلامی و رئیس مرکز پژوهش‎های مجلس در یادداشتی، به الزامات و ضرورت‎های مجلس دهم پرداخته است. وی در رابطه با کمیسیون فرهنگی چنین نوشته است: (....... نخست آنکه تحقق فرهنگ اسلامی نیازمند تشکیل کمیسیون فرهنگی موثر و توانمند در مجلس است چراکه کمیسیون‌ها زیرساخت اصلی انجام امور در مجلس محسوب می‌شوند و براین اساس نمی‌توان از اقدام موثر در حوزه فرهنگی سخن گفت بدون آن که زیرساخت موردنیاز وجود نداشته باشد.

یکی از مشکلاتی که در چند دوره قبلی مجلس شورای اسلامی وجود داشت عدم تمایل نمایندگان به حضور در کمیسیون فرهنگی بود به طوری که در برخی ادوار گذشته کمیسیون فرهنگی از حیث میزان علاقمندی نمایندگان برای حضور در آن در رتبه های آخر قرار داشت تا جایی که در مواردی حتی به زحمت تعداد اعضای این کمیسیون به حد نصاب مورد نیاز می‌رسید.

 هرچند در طول سال‌های اخیر برخی چهره‌های مطرح حاضر در کمیسیون فرهنگی با علاقه در این کمیسیون حاضر بوده‌اند و انتخاب اول آنها این کمیسیون بوده است ولی فقدان انگیزه کافی باعث شده است تا کمیسیون فرهنگی نتواند آن طور که باید به اهداف موردنظر در حوزه فرهنگ دست پیدا کند. که البته به نظر می‌رسد انجام برخی اصلاحات در شرایط حضور در کمیسیون‌ها و به طور خاص تدوین شرایط احراز عضویت در کمیسیون‌ها با توجه به مدارک تحصیلی و سابقه فعالیت بتواند تا حدی این مشکل را حل کند.

نکته دومی که باید به آن اشاره شود اولویت‎بندی در پیگیری عملی مطالبات فرهنگی است. در سال های اخیر هم از سوی مقام معظم رهبری و هم از سوی اسناد و سیاست های بالادستی، مطالباتی در حوزه‌هایی همچون فرهنگ عمومی، سبک زندگی، زبان فارسی، کودک و نوجوان، مد و لباس و مواردی از این دست بیان شده است که در بسیاری از آنها اقدام خاص و عملگرایی صورت نگرفته و عملا این مطالبات روی زمین مانده است.

برای مثال در سال 1373 یعنی بیش از 20 سال پیش مقام معظم رهبری در خصوص ضرورت صیانت از زبان فارسی مطالبه صریحی داشته‌اند و دو سال بعد یعنی در سال 1375، مجلس وقت قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه را تصویب کرد. با این حال عدم نظارت بر اجرای قانون باعث شد تا رهبر معظم انقلاب در سال 1393 در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص همین موضوع بار دیگر این مطالبه را مطرح نمایند. این روند نشان می‌دهد که در حوزه فرهنگ از یک‌سو اقدام برای عمل مشخص است و از سوی دیگر هم زیر ساخت قانونی وجود دارد و با ایجاد یک عزم راسخ برای پیگیری این موارد می‌توان اقدامات موثری در این حوزه انجام داد.

....... و اما نکته مهمی که باید از سوی مجلس دهم در حوزه فرهنگ مورد توجه قرار گیرد پرهیز از مناقشه در موضوعات فرهنگی است. موضوعات فرهنگی یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف‌نظر در میان جریان‌های سیاسی است و استعداد لازم برای تشدید این منازعات میان جریانی در سطح جامعه وجود دارد.)

حال جای سوال است که چگونه نمایندگان مردم توجهی به مقوله فرهنگ و دغدغه‎های رهبر معظم انقلاب در این حوزه ندارند یا اینکه نمایندگانی به مجلس راه یافته‎اند که مناسب حضور در این کمیسیون نیستند. که این خود به انتخاب مردم بازمی‎گردد چراکه در معرفی لیست‎ها و تبلیغات انتخاباتی صرفا مسائل سیاسی مدنظر قرار می‎گیرد و قابلیت حضور نامزد انتخاباتی در کمیسیون‌های مجلس بنابه ضروریات، از اهمیت چندانی برخوردار نیست.

منبع خبر:  سفیر افلاک