سفیرافلاک

متاسفانه در سال های گذشته روند تغییر کاربری اراضی جنگلی و مرتعی استان و همچنین تبدیل آنها به زمین های کشاورزی شدت یافته و اکنون این اقدام به معضلی اساسی برای استان لرستان تبدیل شده است.

به گزارش سفیر افلاک استان لرستان به عنوان یکی از استان های جنگلی کشور به شمار رفته که پس از استان های شمالی بیشترین سطح اراضی جنگلی را به خود اختصاص داده است. 

سرتاسر لرستان پوشیده از جنگل های بلوط بوده و خوشبختانه حیات وحش لرستان از تنوع بسیار زیادی برخوردار است.

با وجود تمامی موارد اشاره شده در سال های گذشته جنگل ها و مراتع لرستان به دلیل دست برد انسان ها با تهدیدهای جدی مواجه شده اند و سالانه بخشی از این میراث گرانبها به دلیل سودجویی های برخی از افراد تخریب می شود که احیای آن به هیچ عنوان کار ساده ای نخواهد بود.

متاسفانه تغییر کاربری و تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به اراضی کشاورزی به عنوان یکی از چالش های اساسی برای استان لرستان تبدیل شده است.

 اکنون در بسیاری از شهرهای استان شاهد پیشروی اراضی کشاورزی حتی تا درون مراتع و جنگل ها هستیم و به نوعی برخی از جوامع محلی برای افزایش سطح اراضی کشاورزی خود راهی بهتری جزء تخریب مراتع و جنگل ها را پیدا نکرده اند.

بر اساس آمارها اکنون در استان لرستان حدود 800 هزار هکتار اراضی کشاورزی وجود داشته که از این میزان حدودا 600 هزار هکتار اراضی دیم هستند و 25 تا 30 درصد اراضی کشاورزی دیم را مراتع تشکیل می دهند.

مسئولان و کارشناسان بر این عقیده اند بیش از 50 درصد از اراضی مرتعی کشاورزی قابلیت کشت نداشته و به هیچ عنوان کشت محصول در آنها صرفه اقتصادی ندارد.

گاهی اوقات یک فرد بومی برای اینکه حتی چند متر مربع به زمینش اضافه شود، اقدام به بریدن و یا سوزاندن درختان چند 10 ساله بلوط می کند و با توجه به گستردگی اراضی جنگلی و مرتعی لرستان و کمبود شدید نیروی حفاظتی آنگونه که باید و شاید نیز نظارت دقیقی بر آنها وجود ندارد.

به هر حال انتظار می رود مسئولان با برنامه ریزی مناسب و ارائه راهکارهای مختلف شرایط را برای کاهش سرعت تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به کشاورزی مهیا کنند، چرا که لطمه اصلی از این تغییر کاربری بازهم چیزی جزء بروز خسارت های چند 100 میلیاردی و فقر در لرستان نخواهد بود.

البته مسئولان از اجرای طرح واگذاری مراتع و اراضی جنگلی به مردم به منظور حفاظت از آنها خبر می دهند و معتقدند که با برنامه ریزی صورت گرفته امسال حدود 300 هزار هکتار از این اراضی به مردم واگذار شده و سالانه بر اساس برنامه های موجود این مهم تحقق خواهد یافت.

شاید یکی از دلایل رغبت افراد به تغییر کاربری اراضی جنگلی نبود فرصت های شغلی جایگزین برای روستاییان و جوامع محلی باشد و به همین دلیل باید دستگاه های مربوطه زمینه را رای ایجاد فرصت های شغلی پایدار در روستاها مهیا کنند.

تغییر کاربری چالشی اساسی برای جنگل های لرستان

در همین زمینه یکی از فعالان زیست محیطی استان لرستان نیز در گفت و گو با سفیر افلاک بیان کرد: متاسفانه تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به داراضی کشاورزی اکنون به یکی از مهمترین موانع پیشروی حفاظت از محیط زیست تبدیل شدهو به وضوح شاهد مشکلات موجود در این عرصه هستیم.

 احمد علیخانی ادامه داد: در برخی از مناطق جنگلی استان لرستان شاهد تبدیل شدن اراضی جنگلی و مرتعی به کشاورزی بوده و حتی برخی از افراد بومی و محلی با انجام روش های مختلفی به صورت مکرر با تخریب جنگل اقدام به افزایش مساحت زمین کشاورزی خود می کنند.

وی عنوان کرد: حجم این تخریب ها در برخی از مناطق به گونه ای که اراضی کشاورزی تا دورن جنگل ها نیز کشیده شده اند که این موضوع تهدیدی جدی برای جنگل ها و مراتع لرستان است.

این مسئول افزود: به نظر می رسد برای جلوگیری از تخریب هر چه بیشتر اراضی جنگلی و مرتعی باید با برگزاری دوره های آموزشی و همچنین ارائه آموزش ها به جوامع محلی آنها را از تهدیدهای موجود آگاه کرد.

تغییر کاربری جنگل ها و مراتع به اراضی کشاورزی

در همین زمینه مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان در گفت و گو با سفیر افلاک بیان کرد: متاسفانه تبدیل مراتع و جنگل ها به اراضی کشاورزی به عنوان یک واقعیت تلخ بوده که با وجود تمامی تلاش های صورت گرفته به دلیل گستردگی اراضی جنگلی و کمبود نیرو نمی توان نظارت ویژه ای بر آن داشت.

حمیدیان ادامه داد: متاسفانه در مناطقی همچون چگنی می توان تبدیل گسترده اراضی مرتعی و جنگلی به اراضی کشاورزی را در طی سالیان گذشته تاکنون مشاهده کرد.

کاشت اراضی مرتعی به صرفه نیست وی عنوان کرد: در اغلب مواقع اراضی مرتعی تبدیل شده به کشاورزی راندمان بالایی نداشته و افراد محلی برای حفظ مالکیت خود اقدام به کاشت آنها می کنند و در نتیجه به هیچ عنوان از نظر اقتصادی کاشت این اراضی به صرف نیست.

این مسئول در ادامه با اشاره به مضرات تغییر کاربری اراضی مرتعی و جنگلی، گفت: متاسفانه با توجه به اینکه اغلب این اراضی دارای شیب نسبتا زیادی هستند، با شخم زدن در جهت شیب شاهد فرسایش خاک و بروز مشکلات مختلفی همچون ایجاد سیلاب ها خواهیم بود.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی لرستان بیان کرد: اکنون شاهد ساخت و سازهای غیر مجاز نیز در اراضی کشاورزی و مرتعی هستیم، به گونه ای که افراد متخلف به بهانه احداث انبارهای نگه داری علوفه و یا محصولات کشاورزی به صورت قانونی اقدام به تغییر کاربری می کنند.

حمیدیان در ادامه با اشاره به وجود خلاء قانونی برای برخورد با متخلفان، گفت: باید پذیرفت با خلاء قانونی برای مقابله و برخورد شدید با متخلفان تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به کشاورزی مواجه هستیم و حتی نهادهای نظارتی نیز با جریمه کردن در حد کم با افراد متخلف برخورد می کنند.

وی عنوان کرد: به وضوح می توان گفت که در 50 درصد اراضی مرتعی که قابلیت کشت دارند، تغییر کاربری صورت گرفته است.

این مسئول افزود: از نظر علمی به زمین هایی که دارای شیب در حدود 15 درصد به بالا هستند اراضی مرتعی گفته می شود و متاسفانه اکنون شاهد هستیم که حتی مناطقی که امکان کشت و دسترسی وجود دارد کشت شده اند.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی لرستان در ادامه با اشاره راهکار اساسی برای مقابله با تغییر کاربری اراضی مرتعی و جنگلی، گفت: در بسیاری از کشورها دولت اراضی مرتعی را در اختیار بهره برداران به شرطی که اقدام به کشت محصولاتی همچون علوفه های دام دیم کنند، قرار می دهد.

 حمیدیان ادامه داد: اکنون حدود 700 تا 800 هزار هکتار اراضی کشاورزی در لرستان وجود داشته که از این میزان حدود 200 هزار هکتار آن آبی هستند.

وی عنوان کرد: از حدود 600 هزار هکتار باقی مانده حدودا 25 تا 30 درصد آن مرتعی هستند که از این میزان نیز 50 درصد قابلیت کشت اقتصادی ندارند و به هیچ عنوان درآمد حاصله از کشت آنها حتی پاسخگوی هزینه های کاشت نیز نخواهد بود.

این مسئول افزود: به هر حال اگر خواهان جلوگیری از تغییر کاربری اراضی مرتعی و جنگلی هستیم باید خلا های قانونی موجود پر شده و با وضع قوانین مناسب شرایط را برای حفاظت و حراست ویژه ای این میراث گرانبهای مردم لرستان مهیا کرد.

 ممنوعیت تغییر کاربری اراضی جنگلی 

در همین زمینه مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان نیز در گفت و گو با سفیر افلاک بیان کرد: انجام هر گونه اقدام و فعالیتی در اراضی جنگلی ممنوع بوده و مطمئنا در صورت مشاهده تخلف با متخلفان برخورد خواهد شد.

شیرزاد نجفی ادامه داد: در مورد اراضی مرتعی نیز هر گونه فعالیتی باید با مجوز و تحت نظر منابع طبیعی صورت گیرد و در غیر اینصورت افراد متخلف به مراجع قضایی معرفی خواهند شد.

وی عنوان کرد: گشت های منابع طبیعی در تمامی شهرستان های استان حضور داشته و به صورت مستمر به فعالیت خود ادامه می دهند، البته باید پذیرفت که منابع طبیعی با کمبود نیرو مواجه است.

کمبود نیرو برای حفاظت از جنگل های لرستان

این مسئول افزود: به بیان دیگر بر اساس استانداردهای موجود باید به ازای هر هزار هکتار اراضی جنگلی یک نیرو داشته باشیم، این در حالی است که در استان لرستان به ازای هر 23 هزار هکتار یک نیرو وجود دارد و در نتیجه با کمبودهای قابل توجهی در این راستا روبرو هستیم.

مدیرکل منابع طبیعی استان لرستان در ادامه با اشاره به دلایل تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به کشاورزی, گفت: 2 دلیل عمده برای این معضل وجود دارد، در ابتدا افراد و جوامع محلی برای حفظ مالکیت خود اقدام به تغییر کاربری می کنند و همچنین با توجه به بالارفتن قیمت زمین رغبت برای تغییر کاربری ها نیز افزایش یافته است.

 نجفی ادامه داد: در مورد اراضی مرتعی که در گذشته شاهد تصرف آنها توسط افراد هستیم منابع طبیعی به صورت مستمر اقدام به شناسایی و معرفی افراد متخلف به مراجع قضایی و رفع تصرف از آنها می کند.

رفع تصرف 2 هزار و 500 هکتار از مراتع لرستان در سال گذشته 

وی عنوان کرد: به عنوان نمونه سال گذشته 2 هزار و 500 هکتار از اراضی مرتعی لرستان رفع تصرف شده و به صورت میانگین در نظر داریم که سالانه 5 تا 6 هزار هکتار از اراضی استان را رفع تصرف کنیم.

این مسئول در ادامه با اشاره به برنامه های حفاظت و حراست از اراضی جنگلی و مرتعی در استان، گفت: بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته در نظر داریم که حفاظت و حراست از اراضی جنگلی و مرتعی را به خود مردم واگذار کنیم.

مدیرکل منابع طبیعی استان در ادامه افزود: بر اساس این طرح مردم و جوامع محلی خود حافظ جنگل ها و مرتع خواهند بود و البته در قبال آن در صورتی که این اداره کل اقدام به اجرای طرح هایی در اراضی کند، جامعه محلی مجری خواهند بود.

 واگذاری 300 هزار هکتار از اراضی استان به مردم

نجفی ادامه داد: بر اساس این طرح امسال در نظر داریم تا 300 هزار هکتار از این اراضی را به مردم واگذار کنیم، همچنین در اراضی مرتعی که قابلیت کشت محصولاتی همچون گیاهان دارویی را داشته باشند، نیز در صورت نظر مثبت کارشناسان منابع طبیعی آمادگی واگذاری آنها را به مردم خواهیم داشت.

وی در ادامه با اشاره به وجود 884 هزار هکتار اراضی مرتعی در لرستان، گفت: در استان لرستان یک میلیون و 200 هزار هکتار اراضی جنگلی و 884 هزار هکتار اراضی مرتعی وجود دارد و مطمئنا اگر خواهان حفاظت و حراست از آنها هستیم باید بتوان مشارکت مردم را در حراست از این میراث گرانبها افزایش داد.

گزارش از: علی عبداله زاده

 منبع : سفیر افلاک         حرف لر 

کلمات کلیدی :